એક રાજાના મહેલમાં એક ચકલી રહેતી હતી. એક દિવસ રાજા સભા ભરીને બેઠો હતો, ત્યારે ચકલી રાજાના માથા ઉપરથી ઊડતી ઊડતી ભૂલથી પોતાની ચરક રાજાના માથા પર પાડી બેઠી.
આથી રાજા અત્યંત ક્રોધિત થયો અને તુરત જ સિપાઈઓને ચકલીને પકડીને તેનું માથું ઉડાવી દેવાનો હુકમ સંભળાવ્યો. ચકલીને આ વાતનો ઘણો જ બોધ લાગ્યો અને તેણે રાજાને સખત સજા આપવાનું ચુકવી લીધું. એ યોગ્ય અવસરની રાહ જોતી બેઠી.
થોડા સમય બાદ, રાજા ભગવાનના દર્શને મંદિર ગયો. ભગવાનના ચરણોમાં નમન કરી, તે પ્રાર્થના કરવા લાગ્યો: “હે ભગવાન! મારા પર કૃપા કરો.”
ચકલી તો પહેલેથી જ ભગવાનની મૂર્તિ પાછળ છુપાઈ બેઠી હતી. તેણે ગંભીર અવાજમાં કહ્યું: “જા રે રાજા! ચાલ્યો જા! હું તારા પર દયા નહીં કરું.”
રાજાએ આશ્ચર્યચકિત થઈને પૂછ્યું: “હે ભગવાન! આમ કેમ?”
ચકલીએ જવાબ આપ્યો: “પહેલાં તું તારું માથું મુડવાડ.”
રાજાએ ઘેર જઈને પોતાનું માથું મુડવાડ્યું અને ફરી મંદિરમાં પહોંચી પ્રાર્થના કરી: “હે ભગવાન! મારા પર કૃપા કરો.”
છુપાયેલી ચકલીએ ફરી પહેલા જેવો જ અવાજ કાઢ્યો: “જા રે રાજા! ચાલ્યો જા! હું તારા પર દયા નહીં કરું.”
રાજાએ ફરી પૂછ્યું: “કારણ?”
આ વખતે ચકલીએ કહ્યું: “પહેલાં તારી રાણીનું માથું મુંડાવ.”
રાજાએ જઈને રાણીનું માથું પણ મુડવાડ્યું. પછી તો આ જ પ્રકારે ચકલીએ રાજાને કુંવર અને પછી કુંવરીનું પણ માથું મુંડાવવાની આજ્ઞા કરી. રાજા અંધશ્રદ્ધામાં એ બધું જ કરતો રહ્યો.
છેલ્લે, જ્યારે રાજા ફરી પ્રાર્થના કરવા ઊભો, ત્યારે ચકલી મૂર્તિ પાછળથી બહાર આવી અને ગીત ગાતી ગાતી ઊડી:
“ચકીબાઈ એક મુંડાય, રાજા કુટુંબ મુંડાય…”
“ચકીબાઈ એક મુંડાય, રાજા કુટુંબ મુંડાય…”
“ચકીબાઈ એક મુંડાય, રાજા કુટુંબ મુંડાય…”
ચકલીને પોતાના બદલાની મજા આવી ગઈ. એણે રાજાને યોગ્ય પાઠ ભણાવી દીધો અને સિદ્ધ કરી દીધું કે કોઈનું પણ અપમાન કરવાથી મોટું નુકસાન થાય છે.
વાર્તાનો સારાંશ:
વાર્તા દ્વારા શીખ મળે છે કે સત્તાનો (દુરુપયોગ) ન કરવી જોઈએ અને હંમેશા વિચારપૂર્વક નિર્ણય લેવા જોઈએ. નિર્દોષ જીવો સાથે નમ્રતાપૂર્વક વર્તવું જોઈએ.
