એક જંગલમાં ઝરખ રહેતો હતો. એક દિવસ તે ફરતો-ફરતો એક ઝીલના કાંઠે આવેલા કાદવ-ખાડામાં ફસાઈ ગયો. તે બહાર નીકળવા ખૂબ મથ્યો, પણ જેટલો હલચલ કરે તેટલો વધુ અંદર ધસતો ગયો.
ત્યાં જ પાણી પીવા આવેલા એક બળદે એ દૃશ્ય જોયું. ઝરખને આમ તરફડતો જોઈ, બળદને તે પર દયા આવી. નજીકના ઝાડ પરથી તેણે એક મજબૂત લતા તોડી અને કાદવમાં ફસાયેલા ઝરખ તરફ નાખી. બળદે કહ્યું, “આ લતાને મજબૂતીથી પકડ, હું તને બહાર ખેંચી કાઢું.”
ઝરખે લતા પકડી અને બળદે જોર લગાવીને તુરંત જ તેને બચાવી લીધો. બહાર આવ્યા બાદ ઝરખે બળદનો આભાર માન્યો અને બંને મિત્ર બન્યા. પરંતુ ઝરખનો સ્વભાવ ખરેખર દયાળુ નહોતો; તે તો ઘણો કપટી અને દુષ્ટ હતો. તેની મિત્રતા માત્ર દેખાવા માટે હતી.
ખરીકમાં તો ઝરખ બળદનો શિકાર કરવા માગતો હતો, પણ એકલો તો તે સામે ટકી શકે એમ નહોતો. તેથી તેણે એક યોજના ઘડી. એક દિવસ તેણે બળદને કહ્યું, “મિત્ર, આવતીકાલે મારો જન્મદિવસ છે, મેં સૌ નેતર-સંબંધીઓને ભોજન પર બોલાવ્યા છે. તું પણ આવજે.” બળદે વિચાર્યા વિના હા પાડી.
આગલે દિવસે બળદ જ્યાં પહોંચ્યો, ત્યાં જન્મદિવસનો ખોટો ઢોંગ હતો. ઝરખના ક્રૂર સાથીઓ ત્યાં શિકારની રાહ જોઈને બેઠા હતા. બળદને જોતાની સાથે જ તેઓ એકસામટા તેના પર ટૂટી પડ્યા. નિર્દોષ બળદને તો કશું સમજવા કે બચાવ કરવાનો પણ અવસર ન મળ્યો. થોડી જ વારમાં તેઓએ તેને મારી નાખ્યો અને સહુએ મળીને ભરપેટ જમ્યા.
બળદ પોતાની ભોળપણ અને દુષ્ટ પ્રત્યેના અંધવિશ્વાસનું ભોગ બન્યો.
વાર્તાનો સારાંશ:
આ વાર્તાની સીખ એ છે કે દુષ્ટ અને કપટી પ્રાણીઓનો સ્વભાવ કદી બદલાતો નથી. તેમના પર કરેલો ઉપકાર પણ આખરે નુકસાનકારક જ ઠરે છે. એટલે, દગાબાજ અને શત્રુ સમાન વ્યક્તિ પર કદી આંધળો વિશ્વાસ ન રાખવો અને તેમને મદદ કરતાં પહેલાં સો વાર વિચારવું જોઈએ.
